Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

fasti N M

  • 1 fasti

    fasti, ōrum, m. (s.-ent. dies) [st2]1 [-] fastes (calendrier romain indiquant les jours de fêtes et les jours d'audience), calendrier. [st2]2 [-] liste des jours fastes. [st2]3 [-] annales (registres publics, archives où l'on écrivait les noms des consuls), fastes consulaires. [st2]4 [-] annales, histoire.    - ad fastos redire, Hor.: remonter aux siècles passés. - voir hors site Fastes.
    * * *
    fasti, ōrum, m. (s.-ent. dies) [st2]1 [-] fastes (calendrier romain indiquant les jours de fêtes et les jours d'audience), calendrier. [st2]2 [-] liste des jours fastes. [st2]3 [-] annales (registres publics, archives où l'on écrivait les noms des consuls), fastes consulaires. [st2]4 [-] annales, histoire.    - ad fastos redire, Hor.: remonter aux siècles passés. - voir hors site Fastes.
    * * *
        Fasti, fastorum, pluralis tantum numeri, vel Hi fastus, fastuum. Lucan. Colum. Calendrier par lequel on pouvoit congnoistre les jours festez et non festez, Plaidoyables, et non plaidoyables, et aussi ceulx qui estoyent en partie plaidoyables: qui dies Latine dicebantur Intercisi.
    \
        Euellere Consules ex fastis. Cic. Rayer ou effacer les noms, etc.
    \
        Eximere dies de fastis. Cic. Oster du calendrier.
    \
        Fasti dies. Ouid. Jours d'assise, esquels les Magistrats seoyent en jugement et rendoyent droict, Jours plaidoyables: Cuius contrarium, Nefasti dies. Ouid. Jours feriez et festez pour les plaidoyeries.

    Dictionarium latinogallicum > fasti

  • 2 fāstī

        fāstī ōrum ( acc pl. fastūs, H.), m    [fastus, sc. dies], a register of judicial days, court calendar (orig. kept by the pontifices, until Cn. Flavius posted a copy in the Forum): fastos proposuit, ut sciretur, etc., L.— A list of the days of the year, calendar, almanac, annals: cum diem festum de fastis suis sustulissent.— A register of events in chronological order, annals: per titulos memoresque fastos, H.: fastos evolvere mundi, human history, H.— The official registers of the higher magistrates (fasti consulares): enumeratio fastorum: in codicillorum fastis: paginas in annalibus magistratuum fastisque percurrere, L.: hos consules fasti ulli ferre possunt?— The title of a poem on the Roman festivals, O.

    Latin-English dictionary > fāstī

  • 3 fasti

    fāstī, ōrum (редко fāstūs, uum) m. [ fastus ] (sc. dies)
    2) календарь с записями важнейших событий (вёлся вначале жрецами и был доступен только патрициям, но в 305 г. до н. э. был опубликован) C, Su etc.
    3) фасты, т. е. летопись, хроника, анналы C, L, H; тж. название поэмы Овидия с описанием праздничных дней (в течение первого полугодия)

    Латинско-русский словарь > fasti

  • 4 fasti

    fāstī, ōrum, m., s. 1. fāstus, a, um.

    lateinisch-deutsches > fasti

  • 5 fasti

    fāstī, ōrum, m., s. fastus, a, um.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > fasti

  • 6 fasti

    fasti, ōrum, m., v. 1. fastus.

    Lewis & Short latin dictionary > fasti

  • 7 fastus [2]

    2. fāstus, a, um (fās), in der Verbndg.: dies fastus, gew. Plur. dies fasti u. bl. fasti, die Tage, an denen der Prätor die drei Worte do, dico, addico sprechen oder, mit einem Worte, Recht sprechen durfte, die Gerichtstage (Ggstz. dies nefasti), Ov. fast. 1, 48. Varro LL. 6, 29 sq. u. 53. Paul. ex Fest. 93, 18. – Das Verzeichnis dieser Tage, wichtig für das ius civile u. das ganze öffentliche Leben, befand sich lange Zeit nur in den Händen der pontifices u. war daher nur den Patriziern zugänglich, bis Cn. Flavius, Schreiber des Pontifex Maximus Appius Caecus, i. J. 405 v. Chr. eine Abschrift desselben veröffentlichte, Liv. 9, 46, 5. Cic. Mur. 25. Plin. 33, 17. Val. Max. 2, 5, 2. – Aus diesem Verzeichnisse ging allmählich ein erweitertes hervor, das alle Tage des Jahres mit ihren Festen, Ereignissen (Geburten, Todesfällen usw.) enthielt, der röm. Kalender, den Cäsar verbesserte, Suet. Caes. 40: fasti publici, Treb. Poll. Gallien. 15, 2: dah. in fastos referre, Suet. Aug. 100, 3; Tib. 5. – per memores fastus, Hor. carm. 3, 17, 4 u. 4, 14, 4: fastos evolvere mundi, Hor. sat. 1, 3, 112. – Nach diesem verbesserten Kalender hat Ovid sein Fasti ( Festkalender) betiteltes Gedicht abgefaßt, aber nur die ersten sechs Monate beschrieben. – Erhalten haben sich einige Exemplare dieser fasti, die sogenannten Fasti Maffeiani, abgedruckt im Corp. inscr. Lat. 12. p. 222 ff., u. die sogen. Fasti Praenestini (geordnet u. zum Teil erklärt u. zu Präneste aufgestellt von dem berühmten Grammatiker Verrius Flaccus, s. Suet. gr. 17), abgedruckt mit andern Calendariis im Corp. inscr. Lat. 12. p. 230 ff. – Verschieden von diesen fasti sind die fasti consulares od. Capitolini, ein fortlaufendes Verzeichnis der jährlichen höchsten Magistrate (d.h. der Konsuln, Diktatoren mit den Magistri Equitum u. der Zensoren), Cic. ep. 5, 12, 5; ad Att. 8, 4, 3; Sest. 14, 33. Liv. 9, 18, 12. Hor. ep. 2, 1, 48, noch erhalten u. abgedruckt im Corp. inscr. Lat. 12. p. 81 ff. Vgl. Schön in Pauly-Wissowa Realenz. 6, 2015 ff. – / Akk. Plur. nach der 4. Deklin. fastus, Varro fr. bei Prisc. 6, 72. Hor. carm. 3, 17, 4 u. 4, 14, 4. Col. 9, 14, 12. Sen. de ira 1, 21, 3. Lucan. 5, 384. Sil. 2, 10. Claud. IV cons. Hon. 155: Abl. fastibus, Lucan. 10, 187.

    lateinisch-deutsches > fastus [2]

  • 8 fastus

    1. fāstus, ūs, m. (verwandt mit fastigium), das stolz abweisende-, zurücksetzende-, schnöde od. spröde Benehmen, die stolze Kälte, stolze Verachtung, der vornehme Stolz, Hochmut, bes. als Eigenschaft des weibl. Geschlechts, die Sprödigkeit, m. subj. Genet., stirpis Achilleae fastus (Plur.), Verg.: m. obj. Genet., potentiae fastu superbior, Amm.: m. erga u. Akk., fastu erga patrias epulas, stolz verachtend, Tac. ann. 2, 2. – f. regius, Curt.: f. simul superbus ac procax, Plin.: constantis lumina fastus, beharrliche u. stolze Blicke, Prop. fastum facere alci, jmd. mit stolzer Verachtung behandeln, Petron.: noctem ac diem iuxta gratiam aut fastus ianitorum perpeti, Tac.: ponere fastus, Ov.: omnes odisse fastus, Catull.: alios legere ad fastum (nach stolzem Gelüste od. Belieben) quoscumque parentes, Hor.
    ————————
    2. fāstus, a, um (fās), in der Verbndg.: dies fastus, gew. Plur. dies fasti u. bl. fasti, die Tage, an denen der Prätor die drei Worte do, dico, addico sprechen oder, mit einem Worte, Recht sprechen durfte, die Gerichtstage (Ggstz. dies nefasti), Ov. fast. 1, 48. Varro LL. 6, 29 sq. u. 53. Paul. ex Fest. 93, 18. – Das Verzeichnis dieser Tage, wichtig für das ius civile u. das ganze öffentliche Leben, befand sich lange Zeit nur in den Händen der pontifices u. war daher nur den Patriziern zugänglich, bis Cn. Flavius, Schreiber des Pontifex Maximus Appius Caecus, i. J. 405 v. Chr. eine Abschrift desselben veröffentlichte, Liv. 9, 46, 5. Cic. Mur. 25. Plin. 33, 17. Val. Max. 2, 5, 2. – Aus diesem Verzeichnisse ging allmählich ein erweitertes hervor, das alle Tage des Jahres mit ihren Festen, Ereignissen (Geburten, Todesfällen usw.) enthielt, der röm. Kalender, den Cäsar verbesserte, Suet. Caes. 40: fasti publici, Treb. Poll. Gallien. 15, 2: dah. in fastos referre, Suet. Aug. 100, 3; Tib. 5. – per memores fastus, Hor. carm. 3, 17, 4 u. 4, 14, 4: fastos evolvere mundi, Hor. sat. 1, 3, 112. – Nach diesem verbesserten Kalender hat Ovid sein Fasti ( Festkalender) betiteltes Gedicht abgefaßt, aber nur die ersten sechs Monate beschrieben. – Erhalten haben sich einige Exemplare dieser fasti, die sogenannten Fasti Maffeiani, abgedruckt
    ————
    im Corp. inscr. Lat. 12. p. 222 ff., u. die sogen. Fasti Praenestini (geordnet u. zum Teil erklärt u. zu Präneste aufgestellt von dem berühmten Grammatiker Verrius Flaccus, s. Suet. gr. 17), abgedruckt mit andern Calendariis im Corp. inscr. Lat. 12. p. 230 ff. – Verschieden von diesen fasti sind die fasti consulares od. Capitolini, ein fortlaufendes Verzeichnis der jährlichen höchsten Magistrate (d.h. der Konsuln, Diktatoren mit den Magistri Equitum u. der Zensoren), Cic. ep. 5, 12, 5; ad Att. 8, 4, 3; Sest. 14, 33. Liv. 9, 18, 12. Hor. ep. 2, 1, 48, noch erhalten u. abgedruckt im Corp. inscr. Lat. 12. p. 81 ff. Vgl. Schön in Pauly-Wissowa Realenz. 6, 2015 ff. – Akk. Plur. nach der 4. Deklin. fastus, Varro fr. bei Prisc. 6, 72. Hor. carm. 3, 17, 4 u. 4, 14, 4. Col. 9, 14, 12. Sen. de ira 1, 21, 3. Lucan. 5, 384. Sil. 2, 10. Claud. IV cons. Hon. 155: Abl. fastibus, Lucan. 10, 187.
    ————————
    3. fāstūs, uum, m. plur., s. 2. fastus .

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > fastus

  • 9 fastus

    1.
    fastus, a, um, adj. [perh. root PHA, phaskô, phêmi, fari; lit., in which it is allowed to speak], fasti dies; and more commonly absol.: fasti, ōrum, m. (acc. to the 4th decl. acc. fastus, Varr. ap. Prisc. p. 711 P.; Col. 9, 14, 12; Sil. 2, 10; Sen. Tranq. An. 14, 2; Hor. C. 4, 14, 4 Bentley (dub.); abl. fastibus, Luc. 10, 187), a publicists' t. t., a day on which judgment could be pronounced. on which courts could be held, a court-day (opp. nefasti, v. nefastus; cf. also: feriae, justitium, otium).
    I.
    Prop.:

    ille (dies) nefastus erit, per quem tria verba (DO, DICO, ADDICO) silentur: Fastus erit, per quem lege licebit agi,

    Ov. F. 1, 48; Varr. L. L. 6, 4, § 29 sq. Müll. The register of these legal court-days, which for a long time existed only in the archives of the pontifices, was kept from the knowledge of the people, until Cn. Flavius, scribe to the Pontifex Maximus Appius Caecus, posted up a copy in the Forum:

    posset agi lege necne, pauci quondam sciebant, fastos enim volgo non habebant,

    Cic. Mur. 11, 25; cf.:

    (Cn. Flavius) fastos circa forum in albo proposuit, ut, quando lege agi posset, sciretur,

    Liv. 9, 46, 5; Plin. 33, 1, 6, § 17; Val. Max. 2, 5, 2.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., an enumeration of all the days of the year, with their festivals, magistrates, events, etc., a calendar, almanac (syn.: annales, historia, res gestae, narratio, fabula): fastorum libri appellantur, in quibus totius anni fit descriptio: fasti enim dies festi sunt, Paul. ex Fest. p. 87, 19 Mull. N. cr.:

    ordo ipse annalium mediocriter nos retinet quasi enumeratione fastorum,

    Cic. Fam. 5, 12, 5:

    cum diem festum ludorum de fastis suis sustulissent,

    id. Verr. 2, 4, 67, § 151:

    fastos correxit (Caesar),

    Suet. Caes. 40:

    ut omne tempus... ita in fastos referretur,

    id. Aug. 100; cf. id. Tib. 5.—
    B.
    Esp.
    1.
    The Fasti consulares, or registers of the higher magistrates, according to their years of service (v. Orelli, Onomast. Tullian. P. III.):

    quae (tempora) semel Notis condita fastis Inclusit volucris dies (i. e. fastis consularibus),

    Hor. C. 4, 13, 15:

    per titulos memoresque fastos,

    id. ib. 4, 14, 4; so,

    memores,

    id. ib. 3, 17, 4:

    tempora si fastosque velis evolvere mundi,

    id. S. 1, 3, 112:

    qui redit in fastos et virtutem aestimat annis, etc.,

    id. Ep. 2, 1, 48:

    in codicillorum fastis,

    Cic. Att. 4, 8, 3:

    paginas in annalibus magistratuum fastisque percurrere,

    Liv. 9, 18, 12:

    ex fastis evellere,

    Cic. Sest. 14, 33:

    hos consules fasti ulli ferre possunt,

    id. Pis. 13, 30.—
    2.
    Fasti Praenestini a Verrio Flacco ordinati et marmoreo parieti incisi, Suet. Gram. 17; cf. Inscr. Orell. II. p. 379 sq., and the authors there cited; v. also Anthon's Dict. of Antiq. p. 432 sq.—
    3.
    Fasti, the title of a poem of Ovid, on the Roman festivals, the festival-calendar; which, however, he completed for but six months of the year.
    2.
    fastus, ūs ( gen. fasti, Coripp. 4, 137), m. [Sanscr. dharshati, to be bold; Gr. thrasus, tharsos; full form farstus], scornful contempt or disdain of others, haughtiness, arrogance, pride ( poet., and in post-Aug. prose; syn.: fastidium, clatio, superbia, arrogantia, insolentia).
    (α).
    Sing.:

    tu cave nostra tuo contemnas carmina fastu,

    Prop. 1, 7, 25; cf.:

    fastus inest pulchris sequiturque superbia formam,

    Ov. F. 1, 419:

    superbo simul ac procaci fastu,

    Plin. 9, 35, 58, § 119:

    aspice primum, Quanto cum fastu, quanto molimine circum Spectemus,

    Hor. Ep. 2, 2, 93:

    tanto te in fastu negas, amice,

    i. e. thou withdrawest thyself with so much pride from my society, Cat. 55, 14:

    fastus erga patrias epulas,

    Tac. A. 2, 2 fin.
    (β).
    Plur.:

    fastus superbi,

    Prop. 3 (4), 25, 15; Tib. 1, 8, 75; Ov. M. 14, 762.
    3.
    fastūs, uum, m., calendar; v. 1. fastus init.

    Lewis & Short latin dictionary > fastus

  • 10 fastus

    [st1]1 [-] fastus, a, um: faste.    - (dies) fasti: jours fastes, jours d'audience (jours où le préteur peut rendre la justice).    - voir fasti, ōrum, m. [st1]2 [-] fastŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - arrogance, orgueil, fierté, mépris. - [abcl]b - faste, luxe, somptuosité.[/b]    - fastum alicui facere, Petr.: regarder qqn avec dédain. [st1]3 [-] fastus, fastuum, m. plur.: fastes (calendrier romain indiquant les jours de fêtes et les jours d'audience), liste des jours fastes, calendrier, annales.
    * * *
    [st1]1 [-] fastus, a, um: faste.    - (dies) fasti: jours fastes, jours d'audience (jours où le préteur peut rendre la justice).    - voir fasti, ōrum, m. [st1]2 [-] fastŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - arrogance, orgueil, fierté, mépris. - [abcl]b - faste, luxe, somptuosité.[/b]    - fastum alicui facere, Petr.: regarder qqn avec dédain. [st1]3 [-] fastus, fastuum, m. plur.: fastes (calendrier romain indiquant les jours de fêtes et les jours d'audience), liste des jours fastes, calendrier, annales.
    * * *
        Fastus, huius fastus, m. g. Plin. Arrogance, Haultaineté, Desdaignement, Orgueil.
    \
        Alto fastu turgidus. Claud. Qui fait du raminagrobis.
    \
        Exuere fastus. Ouid. Oster tout orgueil, toute pompe.
    \
        Ponere fastus. Ouid. Abbatre ou abbaisser son arrogance.

    Dictionarium latinogallicum > fastus

  • 11 fastus

    I fāstus, a, um [ fas ]
    присутственный, открытый для судебных заседаний, судебный
    dies fasti C, O, L etc. — судебные, присутственные дни ( в которые претор мог разбирать судебные дела и выносить приговоры). — см. тж. fasti
    II fastus, ūs m.
    чванство, важничанье, надменность, спесь Prp, H, T
    fastum facere alicui Pt — относиться к кому-л. свысока
    III fāstūs, uum m. Vr, Col, Sen = fasti

    Латинско-русский словарь > fastus

  • 12 fāstus

        fāstus adj.    [fas], not forbidden ; hence, with dies, a day on which the praetor's court was open, judicial day: fasti dies: fastus (dies), O.; see also fasti.
    * * *
    I
    fasta, fastum ADJ

    fastus dies--day on which praetor's court was open, judicial day

    II
    calendar (pl.), almanac, annals; register of judicial days, register; list of festivals (pl.); list of consuls who gave names to years
    III
    scornful contempt, destain, haughtiness, arrogance, pride

    Latin-English dictionary > fāstus

  • 13 Flavius

    Flāvĭus, a, the name of a Roman gens:

    gens Flavia,

    Suet. Vesp. 1; Mart. 9, 2, 8.— So in partic. Cn. Flavius, the scribe of the pontifiex maximus, Appius Caecus, who published the Fasti, Liv. 9, 46, 1 sqq.; Plin. 33, 1, 6, § 17;

    v. fasti. From the gens Flavia were descended the emperors Vespasian, Titus, and Domitian,

    Suet. Vesp. 1.— Hence poet., Flavius ultimus for Domitianus, Juv. 4, 37.—
    II.
    Derivv.
    A.
    Flā-vĭus, a, um, adj., of or belonging to a Flavius:

    templa,

    i. e. built by Domitian, Mart. 9, 4, 12; 9, 35, 2.—
    B.
    Flāvĭālis, e, adj., of or belonging to the college of priests for the Flavian family, instituted by Domitian, Flavial-:

    FLAMEN,

    Inscr. Orell. 2220:

    PONTIFEX,

    ib. 3672:

    COMES,

    ib. 3162:

    SEXVIR,

    ib. 3726:

    XVVIRI,

    ib. 2375:

    assidentibus Diali sacerdote et collegio Flavialium,

    Suet. Dom. 4.—
    C.
    Flāvĭānus, a, um, adj., of or belonging to a Flavius, Flavian: jus civile, named after Cn. Flavius, the publisher [p. 758] of the Fasti, Dig. 1, 2, 2, § 7:

    partes,

    i. e. the adherents of Vespasian, Tac. H. 2, 67; 3, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Flavius

  • 14 purpurissatus

    purpŭrissātus, a, um, adj. [purpurissum].
    I.
    Painted with purpurissum (anteand post-class.):

    buccae,

    Plaut. Truc. 2, 2, 35:

    genae,

    App. Mag. p. 323, 13.—
    II.
    Transf.: fasti, i. e. the consular registers, fasti consulares (so called from the purple clothing of the consuls), Sid. Ep. 8, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > purpurissatus

  • 15 Ovidius

    a, um
    римск. nomen; наиболее известен P. O. Naso, поэт. род. в 43 г. до н. э. в Сульмоне, сосланный Августом в 8 г. н. э. в город Томы на Черном море, где он умер в 17г. н. э.; автор «Metamorphoses», «Heroi- des», «Tristia», «Amores», «Ars amatoria», «Fasti», «Pontica» etc.

    Латинско-русский словарь > Ovidius

  • 16 purpurissatus

    Латинско-русский словарь > purpurissatus

  • 17 Albo dies notanda lapillo

    День, который следует отметить белым камешком.
    У древних римлян был обычай отмечать счастливый день белым камешком.
    Персий, "Сатиры", II, 1 - 2:
    Húnc, Macríne, diém numerá melióre lapíllo
    Quí tibi lábentís appónet cándidus ánnos.
    Нынешний день ты отметь, Макрин мой, камешком лучшим,
    День этот светлый тебе еще один год прибавляет.
    (Перевод Ф. Петровского)
    [ К этим стихам древний комментатор дает следующее пояснение: Критяне, утверждая, что жизнь состоит в радости, отмечали радостные дни белым камешком, а печальные черным; а затем, подсчитав камешки, видели, сколько дней в году было радостных, и только эти дни считали действительно прожитыми. - авт. ]
    Плиний, "Письма", VI, 11: O diem laetum notandum mihi candidissimo lapillo! "О, радостный день, который я должен отметить самым светлым камешком!"
    Albo dies notanda lapillo, как говорит Гораций [ Здесь ошибочно имеется в виду стихотворение XXXVI из первой книги "Од", где Гораций выражает эту мысль другими словами. Cressa ne careat pulchra dies nota. "Пусть будет отмечен прекрасный этот день белой метой" - счастливые дни отмечались также мелом. - авт. ]; день, который следует отметить белым камнем! - горячо объяснил старый смотритель собравшимся кругом него учителям: - да, нынешний вечер я почитаю лучшим днем моей жизни... (Б. М. Маркевич, Четверть века назад.)
    Школьный учитель сначала не опознал юного брадобрея, настолько тот изменился за десять лет; но, наконец, убедившись, что это его племянник, он сердечно обнял его и сказал приветливо: - Так это ты, Диего, любезный мой племянник? Итак, ты снова вернулся в родной город? Пришёл взглянуть на своих пенатов, и небо возвращает тебя семье целым и невредимым? О день, трижды и четырежды блаженный! Albo dies notanda lapillo. (Лесаж, Похождение Жиль Блаза из Сантильяны.)
    Узнав причину моего испуга, он устыдился своих необузданных восторгов и объяснил, что, упоминая о белом камне, подразумевал dies fasti [ присутственные дни (лат.) - авт. ] римлян, albo lapide notati. [ отмеченные белым камешком. - авт. ] (Тобайас Смоллетт, Приключения Родрика Рэндома.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Albo dies notanda lapillo

  • 18 atrium

    ātrium, ī, n. (vgl. αἴθριος, ὑπαίθριος), das Atrium, in den altital. ländlichen Wohnungen eine vom Rauche des Kaminfeuers geschwärzte Stube (noch heute in den kleinrussischen Häusern ähnl. »die schwarze Stube« gen.); später der erste oder vorderste und zugleich der größte bedeckte Saal des Hauses, die Halle, Vitr. 6, 5 (8), 3. Quint. 11, 2, 20: atria minora ac maiora, Vitr. 6, 5 (8), 5. – Daß das Atrium aus einem bedeckten Raume bestand und nicht mit cavaedium gleichbedeutend sein kann, erhellt hinreichend aus seiner Bestimmung u. den hier getriebenen Beschäftigungen. Im Atrium stand das Braut- u. Ehebett (lectus genialis od. adversus, sc. ianuae), s. Schmid Hor. ep. 1, 1, 87. – Hier waren die Ahnenbilder (imagines od. expressi cerā vultus) aufgestellt, Sen. de ben. 3, 28, 1. Iuven. 8, 19 sq. Mart. 2, 90, 6. Val. Max. 5, 8, 3; auch andere Gemälde aufgehängt, Plin. 34, 55. – Hier beschäftigte sich die Hausfrau nebst ihrer weiblichen Umgebung mit Weben und ähnlicher Arbeit, Arnob. 2, 67. – Im Atrium pflegte man in den ältesten Zeiten das Mahl einzunehmen, Cato fr. bei Serv. Verg. Aen. 1, 726; es war übh. der Sammelplatz der Familie. – Hier erwarteten die Klienten den Patronus u. den Jurisconsultus, Hor. ep. 1, 5, 31. Iuven. 7, 7 u. 91: hi non in foro nec in consultorum atrio, sed in Pythagorae tacito illo sanctoque secessu iura didicerunt, Sen. ep. 90, 6. – Auch bei öffentlichen Gebäuden gab es atria, atrium publicum in Capitolio, Liv. 24, 10, 9: Palatii atrium, Serv. Verg. Aen. 11, 235: atrium sutorium, Fasti Praen. Mart. 23 (Corp. inscr. Lat. 1. p. 315): atria auctionaria, Cic. agr. 1, 7. Corp. inscr. Lat. 9, 3307; dgl. die Atria Licinia sein mochten, Cic. Quinct. 25; bl. Atria gen. b. Iuven. 7, 7. – Bes. hatten die Tempel ein Atrium, wie atrium Libertatis (am Forum, Cic. ad Att. 4, 16, 14, doch auch eine aedes Libertatis auf dem Aventinus, Liv. 24, 10 extr.), u. dort war das Archiv der Zensoren (Liv. 43, 16, 13), dort wurden Kriminaluntersuchungen vorgenommen (Cic. Mil. 59), Losungen abgehalten (Liv. 45, 15, 5), Gesetze angeheftet (Fest. p. 241a, 31), dort war auch die von Asinius Pollio angelegte Bibliothek aufgestellt (Ov. trist. 3, 1, 71). – atrium Vestae, der Aufenthalt der Vestalinnen, am südwestlichen Ende des Forums, am Fuße des Mons Palatinus gelegen, Ov. fast. 6, 263. Plin. ep. 7, 19, 2; dass. atrium regium, Liv. 26, 27, 3. – / Bei Dichtern häufig der Plur. atria = Sing. atrium, u. wegen der Größe u. Pracht genannt ampla (Verg. Aen. 1, 725), longa (ibid. 2, 483), alta (ibid. 4, 665). regalia (Ov. met. 5, 3), marmore tecta (ibid. 14, 260). – Ebenso Plur. meton. für »Wohnungen der Reichen, Paläste«, atria divitis Crassi, Varr. sat. Men. 36: atria duo Maenium et Titium, Liv. 39, 44, 7: plebis aedificiis obseratis, patentibus atriis principum, Liv. 5, 41, 7; u. poet. für »eine Wohnung, ein Haus«, Ov. her. 15 (16), 184. Ov. met. 13, 968 u. s. – u. von den »Hallen« der Götter, Ov. met. 1, 172. Stat. Theb. 1, 197.

    lateinisch-deutsches > atrium

  • 19 fides [1]

    1. fidēs, eī, f. (fīdo), das Vertrauen auf jmds. oder einer Sache Redlichkeit, Aufrichtigkeit, Wahrhaftigkeit, das Zutrauen, der Glaube, die Überzeugung, I) eig.: 1) im allg.: Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? De. Vin me (hoc) credere? Ter.: mihi fides apud hunc est, nihil me istius facturum, Ter.: propter fidem (durch Mißbrauch des Vertrauens) decepta, Ter.: arcani prodiga fides, Treubruch durch Ausplaudern des Geheimnisses, Hor.: u. so per fidem decipere, Liv., od. fallere, Cic.: per fidem violare, Liv.: id quod mihi cum fide (vertrauensvoll) semel impositum est, Cic. – alci od. alci rei fidem, parvam fidem, minorem fidem habere, Vertrauen, Glauben schenken, trauen, u. mit folg. Acc. u. Infin., Cic. u.a.: so auch alci rei fidem tribuere, adiungere, Gl. beimessen, Cic.: u. so poet., alci rei fidem ferre, Verg. – (alci) fidem facere, (bei jmd.) Gl. schaffen, -erwecken, jmd überzeugen, absol., Cic., od. mit folg. Acc. u. Infin., tibi fidem faciemus, nos ea suadere, quae etc., Cic.: aptum quiddam ad fidem faciendam, überzeugendes, Cic. – ähnlich alci rei fidem addere, Ggstz. demere, Tac. u.a. (s. Gruber Tac. Germ. 3, 4; versch. von unten no. II, B, 1). – nec vana fides, genus esse deorum, Verg. (vgl. no. 2, b). – nuntiabantur haec eadem Curioni; sed aliquamdiu fides fieri non poterat, er konnte lange Zeit sich nicht entschließen, daran zu glauben, Caes. b. c. 2, 37, 1. – dah. als jurist. t. t., bona fides, der gute Glaube, in dem sich jmd. in bezug auf ein Rechtsverhältnis befindet, d.i. die Unkenntnis der Unrechtmäßigkeit desselben, Ggstz. mala fides, der schlechte Glaube, d.i. das Bewußtsein der Unrechtmäßigkeit, bonā od. malā fide emere, possidere, ICt.: bonae fidei emptor, ICt.

    2) insbes.: a) als t. t. der Geschäftsspr., der Kredit (vgl. Drak. Liv. 6, 11, 8), cum fides totā Italiā esset angustior (geschmälert war), Caes.; vgl. labefactā iam fide, Suet.: fidem moliri, Liv.: fides concĭdit (ist gesunken), Cic.: fides de foro sublata est, Cic.: fidem renovare, Cic. – oft verb. res (Vermögen) et fides, res fidesque, Plaut. u. Sall.: ubi res eos iam pridem, fides nuper deficere coepit, Cic.: homo sine re, sine fide, sine spe, Cic. Vgl. Korte u. Fabri Sall. Iug. 73, 6. – übtr., segetis certa fides meae, Wiedererstattung, Ertrag, Hor.: fallax unius anni fides, getäuschte Erwartung, Plin. pan. – b) der christl. Glaube (vgl. no. 1 nec vana fides, genus esse deorum, Verg.), ministri verae orthodoxae fidei, spät. ICt.: a fide Christianorum discrepare, spät. ICt.

    II) meton.: A) die Vertrauen erweckende Redlichkeit, Ehrlichkeit, Treue, Pflichttreue, Zuverlässigkeit, Gewissenhaftigkeit, Ehrenhaftigkeit, Aufrichtigkeit, Treuherzigkeit, Biederkeit, 1) im allg. (Ggstz. perfidia, fraudatio), exemplum antiquae probitatis ac fidei, Cic.: fidem praestare, die Treue bewahren, Cic.: fidem rectumque colere, Ov.: fidem laedere, Cic.: de fide (über die [verletzte] Tr.) queri, Ov. – von der Treue bei Verträgen u. Bündnissen, pro vetere ac perpetua erga populum Romanum fide, Caes.: sincerā fide in pace esse, Liv.: in fide manere, Caes.: fidem socialem usque ad perniciem suam colere, Liv.: Saguntini fide atque aerumnis incluti prae mortalibus, Sall. fr.: Saguntum fide nobile, Plin. – dah. a) in Anrufungen u. Beteuerungen, fidem vestram oro atque obsecro, iudices, Cic.: u. so di vostram fidem! getreuer Gott! Komik. (s. Spengel Ter. Andr. 716): tuam fidem, Venus! bei deiner Treue, Plaut.: pro deûm (deorum) atque hominum fidem, bei der Ehrlichkeit, Wahrhaftigkeit der Götter und Menschen, Komik., Sall. u. Cic.: pro deûm fidem! Ter. u. Liv.: per fidem, (bei) meiner Treue! Petron. u. Tac. dial. – u. b) bona fides, die aufrichtige Willensmeinung (Ggstz. mala fides, dolus, fraus), ICt.: dah. bonā fide, gewissenhaft, aufrichtig, ehrlich, als ehrlicher Mann, dic bonā fide, Plaut.: bonāne fide? Komik. (s. Brix Plaut. capt. 887. Wagner Ter. heaut. 761): ebenso cum fide, zB. defendere, Cic., agere, Liv. – u. so als jurist. t. t., bonā fide od. ex bona fide, nach bestem Willen, gewissenhaft, mit aufrichtigem-, ernstem Willen, auf Treu u. Glauben, Cic. u. ICt.: iudicia de mala fide, wegen Veruntreuung, Cic. – Fidēs personifiz., als Gottheit, Enn. fr. scen. 403. Cic. de off. 3, 104. Liv. 1, 21, 4. Hor. carm. 1, 35, 21.

    2) insbes.: a) das unter Versicherung-, eidlicher Beteuerung treuer Erfüllung gegebene Versprechen (Wort), Gelöbnis, die Zusage, die Versicherung, Beteuerung, Verpflichtung, Gewährleistung (Garantie), ubi fides? wo bleibt das Versprechen? Ter.: fidem alci dare, Cic.: fidem dare de alqo, Cic.: fidem accipere, Liv.: fidem suam obligare, Cic.: fidem servare, Cic., cum alqo, Plaut., de alqa re, Caes.: fidem conservare, Caes., Cic. u. Nep.: fidem tenere, die versprochene Verschwiegenheit beobachten, Prop.: fidem solvere, Ter., Ov. u. Planc. in Cic. ep., od. exsolvere, Liv.: fidem suam liberare, Cic.: fidem mutare (nicht halten), Liv.: fallere hosti datam fidem, Cic.: fidem frangere, violare, Cic.: fidem prodere, Cic. u. Sall.: fidem frustrari, Ter.: fidem amittere, Nep. – fide meā, auf mein Wort, Cic. – bei den Erotikern oft von der Beteuerung der Liebe, s. Prop. 1, 18, 18. Ov. her. 2, 31. – u. so b) präg., fides publica od. bl. fides (griech. ἄδεια), das Versprechen des Schutzes-, der Sicherheit der Person, sicheres Geleit, Sicherheit im Namen des Staates verbürgt, fidem ei publicam iussu senatus dedi, Cic.: interpositā fide publicā Romam ducere, Sall.: fidem publicam postulare, Cic. – fide acceptā venerat in castra Romana, Liv.: Lusitani contra interpositam fidem interfecti, Cic. – c) getreuer Schutz, getreue Obhut, getreuer Beistand, getreue Hilfe, se alci commendare in clientelam et fidem, Ter.: conferre se in alcis fidem et clientelam, in alcis amicitiam et fidem, Cic.: committere se in fidem alcis, Ter.: se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere, sich auf Gnade u. Ungnade ergeben, Caes.: so auch venire in alcis fidem, Liv., od. in alcis fidem ac potestatem, Caes.: alcis fidem sequi, sich in jmds. Schutz begeben, Caes.: alqm in fidem recipere, Cic.: in alcis fide et clientela esse, Cic. – di, obsecro vestram fidem, Plaut.: deûm atque hominum fidem implorabis, Cic.

    B) die Vertrauen verdienende Glaubwürdigkeit, Zuverlässigkeit, Wahrhaftigkeit, Wahrheit, Gewißheit, eines Aussagenden, einer Aussage, Äußerung, eines Vorgangs usw., 1) im allg.: tibi maxima rerum verborumque fides, Verg. – qui non speciem expositionis, sed fidem quaerit, Quint. – orationi fidem afferre, Cic. – si qua fides vero est, Ov. – ille dat fidem iussis, verleiht Glauben, bestätigt, verspricht es, Ov.: dant verbo plurima signa fidem, bestätigen die Bedeutung des W., Ov.: dabat vocibus nostris fidem apud optimum principem, quod apud malos detrahebat, verschaffte Glauben, Plin. pan.: so auch addere fidem alci rei (Ggstz. demere), Liv. u.a.: fabulis fidem firmare aut historiis demere, Suet. – facere alci rei fidem, Flor. u.a. (s. Drak. Liv. 2, 24, 6; verschieden von no. I, 1): ebenso fidem facit alqd iudicii mei, Cic. – cum vix fides esset (glaublich war), rem ullo modo successuram, Suet. – omnia ex fide (der Wahrheit gemäß) narrare, Suet.: laboris ultra fidem (unglaublich) patiens erat, Suet. – alcis rei fidem imminuere, Cic.: alci od. alci rei fidem abrogare, Cic. – fides gaudii, ungeheuchelte Freude (Ggstz. necessitas gaudendi), Plin. pan. – u. so bes. von der Glaubwürdigkeit der Zeugen, Dokumente usw., testium, testimonii, ICt.: tabularum, Cic.: (litterae) quam habere auctoritatem et quam fidem possunt, Cic.

    2) insbes.: a) der sichere Beweis von etwas, manifesta fides (sc. urbis captae), Verg.; u. so mit folg. Acc. u. Infin., manifesta fides publicā ope Volscos hostes adiutos, Liv. – in fidem rerum secundarum, Liv.: ad fidem criminum, Liv. – sum fides vocis, ich bin der B. von usw., Ov. – b) die Gewißheit = die gewisse Erfüllung, der sichere Erfolg, verba fides sequitur, Ov.: promissa exhibuere fidem, wurden erfüllt, Ov.: u. so fidem nancisci, Ov.: pollicitam dictis adde fidem, erfülle die Verheißung, Ov.: en haec promissa fides est? der (durch das Orakel) versprochene sichere Erfolg, Verg. – / Genet. Sing. fidēī gemessen, Plaut. aul. 583. Enn. ann. 338. Lucr. 5, 102. – Archaist. Genet. fides, Plaut. Pers. 244. Itala (Taurin.) Matth. 6, 30: archaist. Genet. fide, Plaut. aul. 667. Ter heaut. 1002. Poët. trag. fr. bei Cic. de off. 3, 98. Planc. in Cic. ep. 10, 17, 3 zw. (al. fidei). Hor. carm. 3, 7, 4. Ov. met. 3, 341; 6, 506; 7, 728 u. 737: archaist. Dat. fide, Plaut. Amph. 391; aul. 676 u.a. Ter. Andr. 296; eun. 886 u. 898. Hor. sat. 1, 3, 95. Vgl. Brix Plaut. trin. 117: archaist. Genet. fidi, Corp. inscr. Lat. 2, 5042: archaist. Dat. Fidi, Fasti fr. arval. Oct. 1. p. CCXXXVIII ed. Mommsen.

    lateinisch-deutsches > fides [1]

  • 20 Flavius

    Flāvius, a, um, Name einer röm. gens, aus der die Kaiser Vespasianus, Domitianus u.a. stammten; dah. Flavius = Domitian, Iuven. 4, 37. – Noch ist bekannt Cn. Flavius, ein Freigelassener des Appius Cäcus, der die fasti und die Gebräuche u. Formeln der Prozesse (das sogen. ius Flavianum, bis dahin ein Geheimnis der Patrizier, s. Cic. de or. 1, 186) bekannt machte, wofür er die Würde eines kurulischen Ädilen erhielt, Liv. 9, 46, 1 sqq. u.a. (s. Orelli Onomast. Cic. 2. p. 254 sq.). – Adi. flavisch, gens Fl., Suet. Vesp. 1, 1. Mart. 9, 2, 8. – Dav.: A) Flāviālis, is, m. (mit u. ohne flamen), der Flamen ( Eigenpriester) der gens Flavia, Suet. u. Inscr. – B) Flāviānus, a, um, slavianisch, partes, d.i. es mit dem Kaiser Vespasian haltend, Tac.: Fl. ius civile, des Freigelassenen Cn. Flavius, ICt.

    lateinisch-deutsches > Flavius

См. также в других словарях:

  • Fasti — Saltar a navegación, búsqueda Para otros usos de este término, véase Fastos. Del latín fasti, orum (masculino plural), los fastos o calendario romano. En tiempos de Cayo Mario y Sila se llamó fasti a unas listas con el nombre de los cónsules,… …   Wikipedia Español

  • Fasti — Fasti, 1) (Dies fasti, Dies calendares), das Verzeichniß der Gerichtstage, nebst den an denselben ausgezeichneten Personen, deren Thaten etc. Diese D. f. waren: a) F. majores (F. capitolini), auf dem Capitol aufgestellte Marmortafeln, auf welchen …   Pierer's Universal-Lexikon

  • fasti — /fasˈtī or fäˈstē/ plural noun 1. Same as ↑dies fasti (see under ↑dies1) 2. An enumeration of the days of the year, a calendar 3. Annals ORIGIN: L …   Useful english dictionary

  • Fasti — Fas ti, n. pl. [L.] 1. The Roman calendar, which gave the days for festivals, courts, etc., corresponding to a modern almanac. [1913 Webster] 2. Records or registers of important events. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Fasti — (lat., Dies f.), bei den Römern diejenigen Tage, an denen die Vornahme gerichtlicher und überhaupt öffentlicher Verhandlungen gestattet war (im Gegensatz zu den nefasti, an denen dergleichen verboten war); dann das Verzeichnis dieser Tage.… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Fasti — (F. dies), bei den alten Römern die zur Rechtsprechung für ein Jahr vorausbestimmten Tage (F. calendāres) im Gegensatz zu den dies nefasti, an denen nicht Recht gesprochen werden durfte; dann auch die auf steinernen Tafeln öffentlich bekannt… …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Fasti — Fasti, lat., bei den alten Römern eigentlich diejenigen Tage, an welchen Gerichte, Volksversammlungen, Feste, Spiele etc. abgehalten werden durften; das Verzeichniß derselben wurde später in Rom auf Stein gegraben u. öffentl. aufgestellt, war… …   Herders Conversations-Lexikon

  • fastī- — *fastī , *fastīn germ., schwach. Femininum (n): nhd. Stärke; ne. strength; Rekontruktionsbasis: an., afries., anfrk., ahd.; Hinweis: s. *fasta ; Etymologie: s. ing …   Germanisches Wörterbuch

  • fastiþō — *fastiþō, *fasteþō germ.?, stark. Femininum (ō): nhd. Stärke, Kraft; ne. strength; Rekontruktionsbasis: ahd.; Etymologie: s. *fasta ; Weiterleben: ahd. festida 4, stark. Femini …   Germanisches Wörterbuch

  • Fasti — For the poem by Ovid, see Fasti (poem). Fasti Antiates Maiores, an inscription preserving a Roman calendar that predates the Julian reform, with July and August named as Quintilis and Sextilis, and allowing for the insertion of an intercalary… …   Wikipedia

  • Fasti — Die Fasti (auch Fasten, F Tage) waren ursprünglich eine römische „Liste der Gerichtstage“, der später weitere Festtage zugefügt wurden. Im Verlauf bildete sich unter Ergänzung besonderer Ereignisse ein früher Kalender heraus. Abgeleitet ist der… …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»